Voor een bontgekleurde herfstwandeling was het nog net iets te vroeg, maar om zeker niets te missen van die efemere kleurenpracht trok ik vorige week toch al naar het bos. Mijn keuze viel op het Berchembos, een bescheiden bronbosje in de uitlopers van de Vlaams-Brabantse getuigenheuvels die ook het grotere Neigembos voorzien van reliëf. In deze post vertel ik je alles over de rode wandelroute van Natuurpunt door het heuvelende brongebied in Roosdaal. Lees onderaan zeker ook de opmerking bij de route.
Van oerbos tot kleine dwerg
Zowat 2000 jaar geleden strekte zich in Gallië een reusachtig oerbos uit. Julius Caesar had het in zijn De Bello Gallico over het ‘Silva Carbonnaria’ of ‘Kolenwoud’. Over de eeuwen heen raakte dit oerbos echter sterk versnipperd en nam het danig in oppervlakte af. De komst van de Romeinen had namelijk niet alleen een belangrijke invloed op de samenleving, maar ook op het landschap. Bossen werden gerooid voor het winnen van houtskool, ze moesten wijken voor landbouwactiviteiten of voor de aanleg van heerbanen en zo meer.
Vandaag is het Zoniënwoud, met een oppervlakte van circa 4400 hectare, het grootste en best bewaarde relict van het historische Kolenwoud. Daarbij vergeleken is het Berchembos, nauwelijks 10 hectare groot, maar een kleine dwerg. Hoewel het bos te klein is om veel dieren te herbergen, heeft het toch een hoge natuurwaarde en is het voor heel wat soorten een springplank naar het nabijgelegen Neigembos.
De Postkoetsweg en Toveressenput
Groot is het niet, maar dat maakt het Berchembos zeker niet minder aantrekkelijk. Na de aanlooproute vanaf café Den Haes langs de Woestijnstraat (een verwijzing naar het vroegere onbebouwde, woeste karakter van deze streek) brengt de rode route van Natuurpunt, die eveneens bewegwijzerd is met wandelknooppunten, je naar het hart van het bos. Het Berchemos slingert zich onverschrokken langs glooiende heuvels en diep ingesneden dalletjes die doen denken aan klappers zoals het Raspaillebos of zelfs het Muziekbos.
De hoogte van de heuvels in het Berchembos varieert van 60 tot 80 meter. Vlak ten oosten van het bos ligt zelfs een helling waarvan het hoogste punt 90 meter is: de Nellekensberg. Vandaag is deze heuvel vooral in trek bij wielrenners, maar ooit maakte ook hij deel uit van het grote Kolenwoud en verbond zo het nabijgelegen Neigembos met het Berchembos. Er gaan zelfs ideeën op om de helling opnieuw om te vormen tot boscorridor tussen beide natuurgebieden. Leuk weetje: de voet van de Nellekensberg start in Oost-Vlaanderen en de top, waar de Nellekensstraat overgaat in de Woestijnstraat, ligt op Vlaams-Brabantse grond.
Wie reliëf zegt, zegt holle wegen. Het Berchembos is gezegend met een erg diep gelegen holle weg van het zeldzame ‘ravijntype’ met bermen tot wel tien meter hoog. Deze ‘Postkoetsweg’, vroeger ook ‘Diepe Kasj’ genoemd, was ooit een veel gebruikte verbindingsweg die vermoedelijk reeds bestond in de prehistorie. Vóór de Ninoofsesteenweg werd aangelegd, passeerde hier zelfs de postkoets van Ninove naar Brussel. Later kwam de weg in onbruik en verval (zo werd hij o.a. volgestort met aarde mét de toelating van het gemeentebestuur). Gelukkig zag men de erfgoedwaarde van de Postkoetsweg in en werd deze rond 1999 gesaneerd. In het zeer steile, diep ingesneden deel van de holle weg werd toen een trapvormig plankenpad aangelegd. Volgens de overlevering hielden heksen ’s nachts hun sabbat in één van de kleine ravijntjes waaraan met ook refereert met de naam ‘Toveressenput’.
Hulsbroekbos en Mariagrot van Poelk
Op deze route wandel je ook langs het kleine Hulsbroekbos, een typisch gemengd bronbosje met planten die houden van natte voeten. Wat verderop bevindt zich de Mariagrot van Poelk, één van de oudste Lourdesgrotten van Vlaanderen (bouwjaar 1876). De grot bestaat uit een met zandsteen gebouwde rotswand en een gemetste ruimte met tongewelf dat werd afgedekt met aarde. Het resultaat is een beplant heuveltje dat de beboste bergsfeer uit het Pyrenese Lourdes tracht na te bootsen.
Smaakt naar meer
De rijke variatie aan bos en open landschap op deze route heeft de wandelaar heel wat te bieden. Een groot deel van de route leg je weliswaar af langs verharde plattelandswegen, maar deze bieden prachtige vergezichten op het glooiende Pajottenland. Daarnaast zijn er de holle wegen, buurtwegels en aardeweggetjes met natuurlijk als kers op de taart de Postkoetsweg.
Dat het kleine Berchembos zo spectaculair zou zijn, had ik niet verwacht. Ik kijk er dan ook heel erg naar uit om nog andere bossen in deze heuvelachtige streek te verkennen. Van weelderig groen in de zomer tot bont gekleurd in de herfst, over kaal maar zeker niet saai in de winter en gestaag crescendo in de lente … Bossen zijn, als je het mij vraagt, steeds een bezoekje waard.
Opmerking bij de route
Toen ik via de Woestijnstraat en vervolgens langs de Woestijnveldweg in het Berchembos terechtkwam, raakte ik na de eerste wegwijzer/wandelknooppunt het spoor even bijster. De route gaf aan dat ik naar links moest, maar ik vond geen aanwijzingen meer. Witgeschilderde ‘privé’ opschriften op enkele bomen deden me zelfs even terugkeren om te controleren of ik niets over het hoofd gezien had. Uiteindelijk besloot ik toch gewoon verder te wandelen, maar pas veel later kwam ik opnieuw een wegwijzer/wandelknooppunt (818) tegen.
Natuurpunt liet intussen weten dat het ontbreken van de knooppuntenpaaltjes een gekend probleem is. Niet elk deel van het Berchembos is van Natuurpunt; veel percelen zijn in privéhanden. Door het bos lopen officiële buurtwegen die ook privégronden doorkruisen. ‘Privé’ betekent echter niet noodzakelijk ‘verboden toegang’. Het bewuste stukje waar ik even de weg kwijt was, wordt al een tijdje geplaagd door motorliefhebbers (de paden zijn nochtans verboden voor gemotoriseerd verkeer) en privé-eigenaars die het niet zo leuk vinden dat er een officiële wandelweg loopt. Daardoor durven de paaltjes wel eens verdwijnen.
Laat je dus niet afschrikken door bomen met het opschrift ‘privé’, het officiële door Natuurpunt beheerde pad loopt hier wel degelijk. En het is adembenemend mooi! Aan wandelknooppunt 812 moet je afslaan naar links (rechtdoor ga je naar knooppunt 810, maar dan steek je eigenlijk het bos af) en het pad volgen tot helemaal beneden in een diepe inzinking waar een klein beekje loopt. Het pad is niet overal duidelijk zichtbaar en de afdaling voelt een beetje te steil aan om ‘juist’ te zijn, maar toch is dit de officiële route door he bos. Een trapvormig plankenpad zou ook hier niet misstaan, al vind ik persoonlijk die kleine afdaling perfect zo, lekker avontuurlijk.
Praktisch
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies of schade voortkomend of verbonden met het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!