Weidse, deinende vergezichten, diep ingesneden valleien, prachtige holle wegen en een allesomvattende stilte: meer was niet nodig om mij maar liefst twee keer op evenveel dagen tijd naar Hoegaarden te lokken. OK, ja, er was ook een ijsje. In deze post neem ik je mee naar een natuuroase midden in een intensief akkergebied: het Rosdel. Brabants Haspengouw op zijn mooist!
Hoegaarden: biergemeente
In 981 werd de nederzetting Hugwardum gesticht door een zekere gravin Alpaïdis, de laatste heerseres van het graafschap Bruningerode. De naam die uiteindelijk verbasterde naar ‘Hoegaarden’ betekent zoveel als ‘bij de lieden van Hugward’, een stam die onder de bescherming stond van een zekere Hugu. Hugu is de Germaanse voorloper van de jongensnaam Hugo en betekent ‘denkende geest’.
Tot aan de Franse Revolutie bleef het dorp een Luikse enclave in het Hertogdom Brabant. Vandaag is Hoegaarden een gemeente in de provincie Vlaams-Brabant die tot het gerechtelijk arrondissement Leuven behoort. Geografisch gezien ligt het in de Getevallei, op de grens tussen Hageland en Haspengouw, een landschap dat zich kenmerkt door zachte glooiingen, al hebben sommige daarvan zeker een iets pittigere aard. De wegen liggen er hoofdzakelijk op de valleirand en dwarsen maar zelden het dal. Dat komt uiteraard de rust in het gebied ten goede. De vergelijking met het Toscaanse landschap is, op de cipressen na, snel gemaakt.
Hoewel de gemeente maar een kleine 7.000 inwoners telt, is Hoegaarden toch een bekend toponiem. Dit heeft het te danken aan de ‘denkende geesten’ van de monniken die ooit het geniale idee hadden om te experimenteren met het brouwen van bier. Witbiet zette Hoegaarden op de kaart. Ooit was Hoegaarden eigenlijk één grote brouwerij …
Het Rosdel: unieke brok natuur
Maar Hoegaarden is meer dan bier alleen. Het Rosdel is een ferme brok waardevolle natuur tussen het Hoegaardse gehucht Nerm en het Waalse l’Écluse. Waardevol, al werd die waarde niet altijd even hoog ingeschat. Dankzij inspanningen van o.a. Natuurpunt vormen het Rosdel en de Schoorbroekvallei vandaag een aaneengesloten natuurgebied te midden van een akkerlandschap dat zich door recente natuurontwikkelingen zowaar ontpopte tot een trekpleister voor natuurliefhebbers.
Zo werd de Schoorbroekbeek, de levensader van het gebied, in plaats van haar verder in te dijken nog verbreed en ondieper gemaakt. Op die manier kan de beek regelmatig buiten haar oevers treden waardoor moerasvegetaties en rietlanden opnieuw mogelijk worden. Ook vormde men ecologisch weinig interessante populierenplantages om tot natuurlijk bos. Het doel is om de waterafvoer in het natuurgebied beter te regelen zodat het water meer ter plaatse kan infiltreren en minder snel de dorpskern van Hoegaarden binnenstroomt.
De drogere valleiflanken en ingesneden droogdalen zijn dan weer uitgegroeid tot soortenrijke graslanden waar natuurgenieters zich kunnen vergapen aan plantensoorten die nergens anders in Vlaanderen voorkomen. Bovendien herbergen de akkerreservaten het hele jaar door een kernpopulatie van zeldzame, beschermde vogelsoorten. De geelgors, bijvoorbeeld, voelt zich perfect thuis in de ‘groene corridors’ van het Rosdel. Met doelgerichte acties kon Natuurpunt gelukkig een groot deel van de holle wegen in Hoegaarden vrijwaren.
Wandelnetwerk Getevallei
De wandelingen die ik in het Rosdel maakte zijn suggestieroutes op het wandelnetwerk Getevallei. Hoewel het knooppuntenwandelingen zijn, zijn deze niet terug te vinden op het terrein zelf. Wel kan je gewoon de bewegwijzering van Natuurpunt volgen in de vorm van gekleurde geometrische figuren. Hier en daar vond ik een wegwijzertje niet terug (kan ook gewoon aan mij liggen, soms ben ik té afhankelijk van mijn GPS) dus volgen op bv. Google Maps (zie onderaan) kan handig zijn.
Natuurpunt bewegwijzerde drie verschillende routes die grotendeels gelijklopend zijn, maar de groene en de rode route bieden iets extra. Op de groene route (7,5 km) neem je een vroegere afslag en kom je als het ware terecht in — wat voor mij althans aanvoelt als — het hart van het Rosdel. Een prachtige holle weg brengt je eerst naar een dal om je vervolgens via een weidepad terug de valleiwand op te leiden. De rode route (12 km) brengt je onder meer via een bospad tot net aan de taalgrens. De blauwe route (9 km) is identiek aan de rode, met uitzondering van deze omweg. Omdat kiezen verliezen is, combineerde ik zelf de drie routes van Natuurpunt tot één wandeling van net geen 14 km.
Alle wandelingen starten op de Houtmarkt waar de Sint-Gorgoniuskerk en het bijhorende kapittelhuis (ooit gesticht door diezelfde gravin Alpaïdis en nu een brasserie met zicht op de tuinen van Hoegaarden) gelegen zijn. De wandelingen zijn in beide richtingen te maken. Ikzelf stapte van de Houtmarkt naar de Walestraat en zo verder via ‘de Nerm’ het natuurgebied in. Indien je de wandelingen in deze richting maakt (met uitzondering van de groene route) kom je omstreeks kilometer 5 een picknicktafel tegen. Een tweede bevindt zich op een panoramapunt verder naar het einde toe vlak voor je terug afdaalt naar de dorpskern van Hoegaarden; dit geldt voor alle routes.
Geen vlonderpaadjes, wel ijsjes
Hoegaarden is voor mij niet ‘bij de deur’. Dat ik twee keer op evenveel dagen tijd naar daar terugkeerde, is dus een veelzeggend feit. Ik was onmiddellijk onder de indruk van het prachtige, unieke natuurlandschap en de rust die in het gebied heerst. Hoewel de route voor 58 % verhard is, geeft dit cijfer zeker en vast een vertekend beeld. Ja, een groot aantal van de te volgen paden is verhard (asfalt, kasseien, grind) maar bijna alle zijn het verkeersvrije en vaak holle voetwegen. De korte stukjes langs woonkernen zijn bovendien uitzonderlijk rustig.
Mijn man en ik zijn het erover eens dat deze wandeling een ⭐ verdient, ook al is het geen avontuurlijke route zoals bv. deze in het Bunderbos. Vlonderpaden, bruggetjes, trapjes en dergelijke zijn er niet. Naar het Rosdel moet je gaan om te genieten van het fenomenale landschap en de stilte die in ons dichtbewoonde landje soms ver te zoeken is.
En ja, dat er in het centrum van Hoegaarden een Italiaans ijssalon is, is absoluut een troef bij deze zomerse temperaturen. Eigenlijk keerde ik ook een beetje speciaal daarvoor terug. San Marco is nog open tot de prille herfst en aangezien ik benieuwd ben om de groene corridors te zien transformeren in bont gekleurde holle wegen, keer ik voor die tijd zeker nog eens terug.
Praktisch
Ik kwam op mijn route geen obstakels tegen. Blijf echter steeds alert. Ik kan niet verantwoordelijk gesteld worden voor onvolledige en/of niet accurate routebeschrijvingen. Ik kan in geen geval aansprakelijk gesteld worden voor enig direct of indirect verlies, schade of letsel voortkomend uit of verbonden aan het gebruik van deze website. Vind je mijn foto’s mooi? Fijn! Wil je foto’s van mijn blog gebruiken? Vraag dan eerst om toestemming!